SYSTEMY ZARZĄDZANIA I MONITORINGU ZUŻYCIA ENERGII
EMAS to skrót od „Eco-Management and Audit Scheme,” co w tłumaczeniu na polski oznacza „Program Zarządzania Ekologicznego i Audytu.” Jest to dobrowolny system zarządzania środowiskowego, który został wprowadzony przez Unię Europejską (UE) w celu pomocy organizacjom w doskonaleniu zarządzania środowiskowego i monitorowaniu wpływu ich działań na środowisko naturalne., Celem EMAS jest zachęcenie różnych organizacji do nieustannej poprawy swojej działalności na rzecz środowiska, poprzez przestrzeganie norm i przepisów ochrony środowiska, a także poprzez wprowadzanie niezbędnych zmian wzorców produkcji i konsumpcji na bardziej zrównoważone. Zasadniczym założeniem EMAS jest dostrzeganie i nagradzanie tych organizacji, które dobrowolnie wychodzą poza zakres minimalnej zgodności z przepisami i w sposób stały poprawiają efekty swojej działalności środowiskowej. Tak więc przystąpienie do systemu EMAS stanowi wejście do „elitarnego grona” tych organizacji, które uwzględniają aspekty środowiskowe, na równi z innymi elementami prowadzonej działalności oraz w sposób ciągły dążą do poprawy i minimalizacji swojego oddziaływania na środowisko.
Udział w systemie EMAS jest dobrowolny i dostępny dla wszystkich organizacji obejmujący instytucje i przedsiębiorstwa komercyjne, działające w formule non-profit, które, wykorzystując ten model dążą do osiągnięcia lepszych efektów swojej działalności, podnosząc równocześnie jej efektywność.
System EMAS jest zgodny z międzynarodową normą zarządzania środowiskowego ISO 14001, jednak stawia dodatkowe wymagania w zakresie przestrzegania przepisów prawa, zaangażowania pracowników oraz przejrzystości działalności.
Główne cele i cechy EMAS to:
- Zarządzanie środowiskiem: EMAS wspiera organizacje w ustanowieniu i wdrożeniu systemu zarządzania środowiskowego, który uwzględnia aspekty związane z ochroną środowiska naturalnego i zrównoważonym rozwojem.
- Audyt ekologiczny: Organizacje uczestniczące w EMAS są zobowiązane do przeprowadzania regularnych audytów środowiskowych, które służą do oceny i monitorowania wpływu ich działań na środowisko oraz identyfikowania obszarów wymagających poprawy.
- Transparentność i sprawozdawczość: Jednym z ważnych aspektów EMAS jest publikowanie rocznych raportów środowiskowych, które informują zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne interesariusze o działaniach organizacji w zakresie ochrony środowiska.
- Zaangażowanie personelu i zaopatrzenie: Pracownicy i dostawcy są zachęcani do zaangażowania się w inicjatywy dotyczące ochrony środowiska, co pomaga w promowaniu świadomości i odpowiedzialności ekologicznej.
- Certyfikacja: Organizacje, które spełniają wymagania EMAS i przeszły pozytywną ocenę audytu środowiskowego, mogą otrzymać certyfikat EMAS, który jest dowodem ich zobowiązań do ochrony środowiska.
Wdrożenie systemu EMAS ma zmniejszać oddziaływanie organizacji na środowisko naturalne, a także ograniczać koszty prowadzenia działalności. Stosowanie tego systemu prowadzi do optymalizacji wykorzystania posiadanych zasobów i co za tym idzie, do poprawy wskaźników ekonomicznych. EMAS może też być jednym ze sposobów wyróżnienia się i zwiększania konkurencyjności. Poprzez swoją proekologiczną postawę przedsiębiorstwo świadomie kreuje pozytywny wizerunek i postrzegane jest za nowoczesne, wykazujące się, troską o działanie na korzyść środowisku. Rosnące zaufanie otoczenia firmy (zarówno klientów jak i interesariuszy) spowodowane tym kierunkiem prowadzenia działalności, może mieć liczne korzyści z punktu widzenia promocji przedsiębiorstwa. Drugim narzędziem promocyjnym jakie oferuje EMAS jest własne logo stanowiące informację, że dane przedsiębiorstwo należy do grona firm przyjaznych dla przyrody i człowieka. Wprowadzenie systemu EMAS zwiększa także zaangażowanie pracowników i poprawia relacje przedsiębiorstwa z mediami oraz różnymi organizacjami pro środowiskowymi.
Rozwiązaniami technicznymi wspierającymi EMAS jest system zarządzania energią – EMS – System Zarządzania Środowiskowego (Environmental Management System, EMS) to strukturalny i procesowy zestaw działań w organizacji, które zostały opracowane w celu zarządzania wpływem działalności organizacji na środowisko naturalne. EMS pomaga firmom, instytucjom i innym organizacjom identyfikować, monitorować, kontrolować i minimalizować wpływ swoich działań na środowisko, jednocześnie spełniając obowiązujące przepisy środowiskowe. Jednym z najbardziej znanych standardów EMS jest ISO 14001, który jest międzynarodowym standardem zarządzania środowiskowego opracowanym przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO). ISO 14001 określa wymagania dotyczące ustanawiania, wdrażania, utrzymania i doskonalenia systemu zarządzania środowiskowego w organizacji.
Proces wdrożenia ISO 14001 obejmuje takie kroki jak:
- Określenie kontekstu organizacji: Zrozumienie środowiska wewnętrznego i zewnętrznego organizacji oraz jej celów i obowiązków związanych ze środowiskiem.
- Planowanie: Określenie celów i planów działania związanych z zarządzaniem środowiskowym, a także identyfikacja potencjalnych ryzyk i szans związanych ze środowiskiem.
- Wdrożenie i działania operacyjne: Wprowadzenie i wdrożenie procesów, procedur i działań związanych z zarządzaniem środowiskowym.
- Monitorowanie i pomiar: Regularne monitorowanie i pomiar wydajności w zakresie zarządzania środowiskiem, aby ocenić postępy w realizacji celów.
- Ocena zgodności i audyty: Przeprowadzanie audytów i ocen zgodności z przepisami oraz wewnętrznymi standardami zarządzania środowiskowego.
- Doskonalenie i korekty: Ciągłe doskonalenie systemu zarządzania środowiskowego poprzez identyfikację obszarów wymagających poprawy i wprowadzenie korekt.
EMS pomaga organizacjom w redukcji wpływu na środowisko, zmniejszeniu kosztów związanych z ochroną środowiska oraz w spełnieniu oczekiwań interesariuszy w zakresie zrównoważonego rozwoju. Dzięki wdrożeniu EMS organizacje mogą również zyskać przewagę konkurencyjną, poprawić swoją reputację oraz być bardziej przyjazne dla środowiska.
EMS może również odnosić się do systemu komputerowego, zaprojektowanego w celu automatycznego sterowania i monitorowania urządzeń elektromechanicznych, które generują znaczne zużycie energii w budynku, takie jak instalacje grzewcze, wentylacyjne i oświetleniowe. System obejmuje zakres od pojedynczego budynku do grupy budynków, takich jak kampusy uniwersyteckie, biurowce, sieci sklepów detalicznych czy fabryki. Większość z tych systemów zarządzania energią zapewnia również możliwość odczytu liczników energii elektrycznej, gazu i wody. Uzyskane dane można następnie wykorzystać do licznych procedur autodiagnostyki i optymalizacji oraz do opracowania analizy trendów i prognoz rocznego zużycia. Systemy zarządzania energią są często używane przez poszczególne podmioty komercyjne do monitorowania, pomiaru i sterowania ich obciążeniami elektrycznymi w budynkach. Mogą być wykorzystywane do centralnego sterowania urządzeniami, takimi jak jednostki HVAC i systemy oświetleniowe w wielu lokalizacjach, takich jak sklepy spożywcze i restauracje.